Gelenin Ağladığı, Gidenin Ağladığı,
Hakkari*
*Hakkari’ye tayini çıkanların
uzak diye ağladığı geldikten sonra dönmek istemediği için ağladığı…
Hikaye
anlatıcıları ile karşılaştım,
Serin
bahçelerde oturdum.
Kömür
üzerinde semaver çayı eşlik etti hikayelere,
Yanında da
şeker niyetine kuru üzüm.
Kuru
rüzgarlar esti,
Soğuk sular
içildi,
Daldaki
incir yere düştü.
Dağlar
taşlar yürüdüm.
Terketilmiş
kuleler, yanmış evler gördüm.
Binbir
renkli çiçekli bahçeler geçtim.
Sustum.
Dereler
aştım, karlı dağlar gördüm, hikayeler dinledim.
Acılar eşlik
etti hikayelere bu sefer
Serin bir
rüzgar esti
Incir
daldan yere düştü,
Hikaye bitti.
ö.a
Misafirperverlik
Çok uzun zamanır bir misafirin gelmediğini düşünün, yok öyle
akraba, kardeş, hala, amacadan bahsetmiyorum. Hiç alakan yokken oraya
gelenlerden bahsediyorum. Hiç bir politika, yahut fikirle de değil sadece
nasılsın diye sormak için buralar nasıl diye bilmek için misafir gitmekten
bahsediyorum. Böyle bir misafirlikti benim ki bunca olaydan, yazılandan
çizilenden sonra belki de geçmiş olsun demek içindi..
Ama bu başka bir misafirperverlik başka bir ev sahipliğiydi
unutamam…
Çifti ailesinin gerçek Hakkari dostluğu, kardeşliği ve
misafirperverliğiyle ağırladığı o günleri gerçekten unutamam…uzun zamandır böyle
ağırlanmadım, hata belki de daha önce hiç böyle ağırlanmadım.
Hakkari Faunası ve
Otları
Buzullar, testere dağları ve sümbül dağı arasında, ortalama
rakım 2400m civarında ve etrafından dolaşan Zap suyu, havası suyu bambaşka olan
Hakkari bu özellikleriyle en çokta sebze, meyve ve yeşilliklerde farkını ortaya
koyuyor. Bin bir kokulu çiçekler, otlar, meyve yüklü ağaçlar da cabası…
Siyabu; genel
olarak otlu peynirde kullanılan bölgenin en meşhur otu
Suvve; su
kenarlarında yetişen bu ot yine otlu peynirin diğer bir otu
Bike; gelinlik
otu, dağlarda kurakta yetişen bu ot yöresel yemeklerde kullanılıyor.
Kevi; keledoş ve
kürt köftesinde kullanılan bu ot dağlarda kurakta yetişiyor.
Cate; sulak
çimenliklerde yetişen cate, yemeklerde kullanılıyor. Nane gibi nanenin girdiği
yemeklerde alternatif olarak kullanılıyor.
Hagedan; dağlarda
suların geçtiği yerlerde yetişen bu ot özellikla zap suyu boyunca bolca
bulunur. Ilaç yapımı ve pilavlarda kullanılıyor.
Alu; ağaçlık
alanlarda sadece baharda yetişen bir bitki. Genel olarak yemeklerde bahar ayı
boyunca kullanılıyor yanı sıra kayganası yapılıyor.
Cavşin; sulak
alan bitkisi ve yemeklerde kullanılıyor.
Si; yabani sarımsak
Mendi; dağlık
kesimde yetişen peynir ve bulgur pilavında çokca kullanılır.
Lişe; bahar
ayında kar sonrası çıkan ilk otlardan, kayganası ve bulgur pilavı yapılıyor.
Kurat; sümbül
dağının zirvelerinde deste deste bulunur ve sarımsak kokusu verir. Başka bir
yabani sarımsak türü.
Halendur;
yaylalarda yetişen içi boş kabuğu soyularak salatası yapılıyor. Meyve olarakta
yeniliyor.
Kehizer; kökünden
elde edilen sudan sakız eldeedilen diken türü. Kehizerin tohumu kurutup hıhik
elde ediliyor.
Hıhik; kehizerin
tohumu çekirdek gibi tüketiliyor.
Türüsü; sarı
çiçekli bir diken soyularak meyve gibi tüketiliyor. Peynir mayası için
önemlidir.
Gevuzan; diğer adı bıtın, diğer adı da melengiç, yaş iken
peynire katılıyor öyle y yeniliyor. Kışın kurutulup kabuğu ile dövülüp balla
karıştırılıyor. Yanı sıra sakızı mide ilacıdır.
Kahvaltı
 |
| keşke beraber otursak :) |
Hakkari’de kahvaltı sofrasına oturunca kendi yediklerimi
düşündüm. Biz hep bildiğimz kadarını iyi kabul ediyoruz, ya
bilmediklerimiz…işte bu sofrada tamda böyle oldu şehir hayatında yediğimiz
endüstri kahvaltısından eser yoktu, yediklerime ben bile inanamadım.
Siyabulu yumurta;
yöredeki her ottan yapılın bu kavurma siyabu ile yapılınca daha da seviliyor.
Siyabu kardan sonra yetişen ilk bitki o vakit kullanılmamışsa salamurası
yapılıp yıl boyu kullanılabiliyor.
Kade; ceviz
ezmesi ile yapılan bir katmer türü
Kavurma; kuzu eti
kuyruk yağıyla ağır ağır kavrulur. Isternirse yumurtalısı yapılır.
Çukurca tahini;
çukurcada yetişen yerel susam çifte kavrularak tahin haline getiriliyor.
Bike; kahvaltıda
yenilen bir başka ot. Böreği ve yumurta kavurması yapılıyor.
Jajı; süzme yoğurt,
dereotu, tereyağı, taze nane, si, mendi, siyabu püskülü hep beraber
karıştırılıyor.
Puğhing; buğday
kavrulduktan sonra öğütülüyor daha sonra tereyağı ile kavruluyor. Bal yahut
pekmezle yeniliyor.
Ağafk; tereyağı,
un ve yumurta beraber kavruluyor.
ğebis; teryağı,
un, şeker, bal beraberce kavrulur.
Hoşaf, çörek ve
peynir üçlüsü; kahvaltıda genelde erik ve elma karışımı hoşaf yanında
cevizli yağlı çörek ve otlu peynir bir arada yeniliyor. Aslında bu üçü kahvaltı
için yeterli bile.
 |
| Hakkari'de kahvaltının zerafeti |
Otlu peynir
Hevin - Otlu peynir
mayası; Nisan ayında gahevin, gehe, türüsü ve haspist otlarının kökü 1 gün suda iyice bekletilir soyulur ve
ertesi gün 4’ü beraber 5 saat bakır kazanda kaynatılır. Diğer tarafata bir
demet sarı çiçekli yabani ot, kuru
zencefil ve rahazer, kurutulmuş acı yeşil biber ve bir demet gahevin ve
haspistin kaynatılmamış hali bir küpe en alta konulup üzerine kaynatılmış
köklerin suyu süzülerek ilave edilir. ağzı beyaz bezle kapatılıp 3 gün
bekletilir. Eğer bu bileşim koyu kırmızı yahut çay rengi almışsa mayamız tutmuş
demektir. Tutmamışsa bu işlem tekrar yapılır.
Akşam üstü ineklerden ve keçilerden sağılan süt soğumadan
süzgeçten geçirilir ve bir bakır kazana konulur. (bu işlemi hızlı yapmak
mühimdir) Daha sonra tutan mayamız bu kazana eklenir ve iyice karıştırılır. 2
saat içinde süt yoğurda yakın bir mayalanma devresine girer bu aşamaya geldiği
zaman süt içine yabani ot dahil ederek kaynamaya bırakılır. Peynirde genelde
bir çeşit ot kullanılır ama bir çok ot kullanılarak farklı peynirler de yapılır.
Peynir kaynamaya başlayana kadar sürekli karıştırılır tam kaynamadan altı
kapatılır. Daha sonra bezlerin içinde başka kaplara aktarılır. Ağzı kapanan
bezler süzmeye bırakılır ve üzerine taş konulup iki saat beklenir ve artık otlu peynir hazırdır.
Taze halde yenebilen bu peynir 1 hafta bu şekilde kalabilir.
Ancak 1 hafta içerisinde toprak bidonlara basılan peynir toprağın altına
gömülüp 6 ay süre ile orada bekletilir. 6 ay sonra topraktan çıkarılan peynir
tüketilmeye başlanır. Artık meşhur otlu peynir hazırdır.
Hakkari balı
1100’e yakın çiçek çeşidinin baharda açması ile arı ilk
aromayı bu çiçeklerden alır. Sonra yaz
boyu tüsü çiçeğinin aroması ve arkasından yaz sonunda geven çiçeğinin
aromasının bala eklenmesiyle meşhur hakkari balı hazır olur.
Faunanın bu kadar çeşitli olması sanırım bu balın bütün
sırrı. Geleneksel yöntemlerin korunuyor olmasıda onun eşsiz olmasının bir diğer
yanı.
Gezi ile alakalı fotoğraf ve detaylara ;
ınstagram/omurakkor
facebook/omurakkor
facebook/m omur akkor sosyal medya adreslerimden
ulaşabilirsiniz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder